Het brein blijft een enigma binnen de wetenschap. We snappen nog steeds niet hoe al die bloedvaten, hersencellen en zenuwen samenwerken om ons leven vorm te geven. Daar komen dan nog eens de overduidelijke genderverschillen bij, die volgens neurologen een rol spelen in de hersenwerking. Zo zou je geslacht niet alleen bepalend zijn voor de gezondheid van je brein, maar ook voor de manier waarop het functioneert. Hier volgen enkele clichés over man en vrouw, verklaard vanuit de neurologie.
Een gemiddeld brein weegt ongeveer 1,36 kilogram, wat een kleine 2 procent van ons lichaamsgewicht is. Het eist daarnaast maar liefst 20 procent van onze energie op, meer dan eender welk ander orgaan, én 20 procent van onze zuurstof.
‘Meer en meer onderzoek toont aan dat mannelijke en vrouwelijke hersenen veel meer verschillen bevatten dan we voordien dachten’, verklaart neuropsychiater Louann Brizendine. Met een beetje hulp van deskundigen onthullen we hier de laatste ontdekkingen over de impact van de seksen op het brein.
Mannen hebben een groter brein (maar het is minder actief)
De hersenen van de man zijn gemiddeld 8 tot 10 procent groter dan die van een vrouw, wat op zich niet zo verrassend is, aangezien mannelijke hoofden doorgaans ook groter zijn. Binnen het brein verschillen de groottes van bepaalde regio’s echter ook. Onderzoek aan de Harvard universiteit toont aan dat de frontale kwab, belangrijk voor het maken van beslissingen en probleemoplossend denken, proportioneel groter is bij vrouwen.
Bij mannen is de pariëtale cortex, cruciaal voor ruimtelijk inzicht, dan weer groter, net als de amygdala, die vecht- of vluchtreacties uitlokt. Hierdoor vinden mannen niet alleen makkelijker hun weg, maar zien ze gevaar ook veel sneller aankomen.
Ook het activiteitsniveau van de hersenen verschilt tussen man en vrouw. ‘Het brein van een vrouw is eigenlijk nooit echt in rust, wat bij mannen wel het geval is. Vrouwen zijn bijna altijd alert’, stelt de Britse neuropsychologe Anne Moir. In een Amerikaanse studie werden meer dan 26.000 hersenscans uitgevoerd. Vrouwen hadden opvallend meer activiteit in 112 van de 128 onderzochte regio’s. Toch betekent actiever niet noodzakelijk beter, de hersenwerking is gewoon verschillend.
Pijnprikkels raken vrouwen harder
Vrouwen voelen meer pijn en zijn gevoeliger voor aanrakingen. ‘De pijnmechanismen is onze hersenen zijn verschillend door de sekshormonen. De mannelijke foetus wordt van in het begin ondergedompeld in testosteron, wat wel eens veranderingen in het brein zou kunnen uitlokken’, verklaart neuroloog Nick Losseff.
Recente studies tonen bovendien aan dat vrouwen pijn op een andere manier verwerken. Ze worden er emotioneel sterker door geraakt. ‘Dit kan een invloed hebben op hoe we pijn beschrijven. Het is bijvoorbeeld geweten dat aandoeningen als prikkelbare darmsyndroom, migraine en fibromyalgie vaker voorkomen bij vrouwen. We denken dat een grotere emotionele reactie zich ook effectief vertaalt in meer pijn’, getuigt professor Qasim Aziz.
Vrouwen lijden vaakst aan dementie
Over het algemeen onthouden vrouwen dingen beter én langer dan mannen door een verhoogde activiteit in de hippocampus, de regio verantwoordelijk voor het langdurig opslaan van herinneringen. Helaas tonen cijfers aan dat het mooie liedje niet eeuwig blijft duren. Bijna 7 procent van vrouwen boven de 75 lijdt aan een vorm van dementie. Bij mannen is dat 5 procent. Bovendien sterven er 20 procent meer vrouwen aan Alzheimer.
‘We beginnen eigenlijk nog maar te beseffen hoe belangrijk de verschillen in de hersenwerking van man en vrouw zijn voor het verklaren van veelvoorkomende ongelijkheden bij ziektes als Alzheimer’, stelt Kathryn Abel, professor psychiatrie aan de universiteit van Manchester. Experts denken dat het effect van oestrogeen en testosteron op de hersenen hiervoor verantwoordelijk zou zijn.
Zo zien ze bij vrouwen die een vroege menopauze (voor 48) ondergaan omdat hun eierstokken werden weggenomen bijvoorbeeld 70 procent meer risico op Alzheimer. ‘Oestrogeen lijkt vrouwen te beschermen tegen neurodegeneratie, terwijl testosteren dat bij de man doet. De hoeveelheid testosteron daalt echter nooit zo drastisch bij de man als die van oestrogeen bij de vrouw’, klinkt het.
Mannen en multitasken
Het cliché dat alleen vrouwen twee dingen tegelijk kunnen doen is niet correct, althans niet helemaal. ‘De bewijzen geven geen uitsluitsel’, stelt psychologe Genevieve von Lob. Al naargelang de opdracht tonen studies superioriteit aan bij zowel mannen als vrouwen.
Vrouwen multitasken in elk geval vaker. Uit onderzoek bij 500 families blijkt dat dames gemiddeld 48 uur per week vanalles tegelijkertijd aan het doen zijn, terwijl dat bij mannen een goede 39 uur in beslag neemt. Bij vrouwen gaat het dan vooral om huishoudelijke taken en zorg voor de kinderen. ‘Misschien multitasken vrouwen gewoon meer omdat ze werk en familieleven moeten combineren, niet omdat ze er van nature beter in zouden zijn’, besluit Von Lob.
Daarom negeren mannen gezondheidsadvies
In een fascinerend onderzoek aan de universiteit van Michigan keken onderzoekers naar de manier waarop mannen en vrouwen reageren op gezondheidsboodschappen. Bij het kijken naar reclameposters voor lichaamsbeweging werden mannen veel meer gemotiveerd als er ingespeeld werd op gewichtsverlies, terwijl vrouwen zich meer gingen focussen op algemeen welzijn.
‘We weten dat het mannelijk brein visueler gericht is en dus ook beter reageert op visuele boodschappen. Vrouwen letten dan weer meer op de details en absorberen veel vaker het totaalbeeld. Daarnaast hebben vrouwen ook meer hersencellen in hun frontale kwab, de regio verantwoordelijk voor planning, bewustzijn en oordeel’, stelt dokter Amen. Dit zou verklaren waarom dames ook sneller een arts zullen raadplegen.
Chocolade en de vrouw
Mannen en vrouwen reageren anders op het eten van chocolade. Het prikkelt zelfs andere regio’s in het brein. Onderzoek toont aan dat chocolade bij vrouwen zorgt voor een verlaagde activiteit in de hypothalamus, de regio waar het hongergevoel wordt gecontroleerd. Hierdoor moeten ze meer eten dan mannen om een gelijkaardig bevredigend effect te ervaren.
‘Er zijn met met zekerheid verschillen in de relatie tot voedsel. Uit studies blijkt dat vrouwen meer hunkeren naar suiker en vetten, terwijl mannen veel sneller zullen vallen voor een stuk vlees’, verklaart dokter David Katz van Yale. We mogen hier bovendien de holbewoners voor bedanken.
‘Mannen hebben meer proteïne nodig om spieren op te bouwen, te overleven en hun genen door te geven. Vrouwen doen het hardere werk in de voortplanting. Zij hebben nood aan vetten voor de groei van de baby en de productie van oestrogeen, een hormoon met een duidelijke impact op voedingsgewoonten’, klinkt het. Dit verklaart ook waarom de zin in chocolade bij vrouwen afhankelijk kan zijn van de menstruele cyclus.
Babbelziek vs pissig
Stressvolle situaties activeren de amygdala, een deel van het brein ter grootte van een amandel. Hier worden angst, agressie en actie verwerkt. Terwijl het bij de heren zorgt voor een zogenaamde vecht- of vluchtreactie, werken dames met een ‘verzorg- en bevriend’-systeem.
Neurobiologisch onderzoek aan de universiteit van Californië toont aan de amygdala bij mannen een actievere rechterhelft heeft, terwijl bij vrouwen net het linkse deel domineert. Die linkerkant is sterk verbonden met de regio in het brein waar emoties en zelfbewustzijn ontstaan. Mannen met stress willen gaan lopen, stoom afblazen, ruimte hebben voor zichtzelf. Vrouwen, die meer oxytocine (het knuffelhormoon) aanmaken, met stress willen praten met vrienden om gerustgesteld te worden.
Seks
Oxytocine is het belangrijkste hormoon dat vrijkomt tijdens het vrijen. Het wekt gevoelens van liefde en veiligheid op. Vrouwen produceren hier veel meer van, terwijl mannen eerder dopamine aanmaken, ook wel het plezierhormoon genoemd (dat trouwens best verslavend kan zijn).
Regelmatig vrijen zou volgens wetenschappers van Princeton zowel bij man als vrouw zorgen voor de groei van nieuwe hersencellen. Hoe meer seks je hebt, hoe meer cellen er kunnen groeien. ‘MRI-scans hebben aangetoond dat de neuronen in het brein tijdens een orgasme veel actiever zijn. Hierdoor onttrekken ze ook meer zuurstof aan het bloed, waardoor veel meer voedingsstoffen de hersenen bereiken’, klinkt het.
